Ung thư trực tràng | Phần 1: phân loại theo vị trí giải phẫu – UNG THƯ HỌC

Phân loại ung thư trực tràng theo vị trí giải phẫu khối u

– Vị trí khối u trực tràng được đánh giá dựa trên:
+ Thăm trực tràng bằng tay,
+ Nội soi (đại) trực tràng: soi ống cứng cho đánh giá ít sai lệch hơn sử dụng ống soi mềm,
+ Siêu âm nội soi trực tràng,
+ Chẩn đoán hình ảnh cắt lớp: MRI cho phép quan sát các đặc điểm khối u trực tràng tốt hơn so với cắt lớp vi tính,
– Vị trí khối u trực tràng được xác định bằng khoảng cách từ cực dưới của nó đến rìa hậu môn, mốc được sử dụng nhiều nhất trên thực hành lâm sàng nhờ tính thuận tiện và xác định nhanh chóng qua các thăm khám đơn giản. Bên cạnh đó, bờ trên cơ thắt hậu môn cũng là một mốc quan trọng được sử dụng, mang đến thông tin có ý nghĩa hơn trong đánh giá khả năng bảo tồn cơ thắt hậu môn cho bệnh nhân.
– Theo vị trí giải phẫu, các khối u trực tràng được phân loại thành:
+ U trực tràng thấp: khoảng cách đến rìa hậu môn dưới 5 cm, hoặc dưới 2 cm nếu tính từ mốc bờ trên cơ thắt,
+ U trực tràng trung bình: cách rìa hậu môn 5-10 cm, hoặc từ 2-7 cm từ bờ trên cơ thắt,
+ U trực tràng cao: cách rìa hậu môn 10-15 cm, hoặc trên 7 cm từ bờ trên cơ thắt,
+ U đoạn nối trực tràng-đại tràng sigma: trên 15 cm cách rìa hậu môn hoặc trên mức thân đốt sống cùng 3.

Hình 1. Giải phẫu trực tràng – ống hậu môn.
Nguồn: LES FONDAMENTAUX DE LA PATHOLOGIE DIGESTIVE © CDU-HGE/Editions Elsevier-Masson – Octobre 2014

– Phân biệt rạch ròi giữa ung thư trực tràng thấp với ung thư ống hậu môn sẽ gặp khó khăn trong một số trường hợp khối u liên quan đến khu vực ranh giới (đường lược hậu môn – vòng hậu môn-trực tràng). Mặc dù, ung thư biểu mô vảy hiếm nhưng vẫn có thể gặp ở trực tràng, và ngược lại, thể mô học ung thư biểu mô tuyến có thể gặp trong một số rất ít trường hợp ung thư ống hậu môn, hệ thống phân loại giai đoạn bệnh ung thư theo TNM của AJCC (2017) khuyến cáo các bác sĩ lâm sàng nên xếp loại các khối u này theo phân loại dành cho ung thư trực tràng (nếu thể mô học biểu mô tuyến) hay ung thư ống hậu môn (nếu thể mô học biểu mô vảy) phục vụ cho việc lập kế hoạch điều trị phù hợp.
– Một cách phân loại khác theo vị trí giải phẫu ung thư trực tràng, được các nhà xạ trị “ưa thích” sử dụng như một cơ sở quan trọng cho chỉ định điều trị bổ trợ trước mổ, dựa trên tiêu chi khối u nằm trên hay dưới vị trí lật của phúc mạc tiểu khung.
Nhắc lại về giải phẫu: phúc mạc chỉ bao phủ mặt trước-bên của một đoạn trên của trực tràng (thường tương ứng với đoạn trực tràng cao), sau đó lật ngược lên tiếp tục che phủ thành bên chậu và đáy bàng quang + các túi tinh (ở nam) hay tử cung + phần trên âm đạo (ở nữ) tạo nên các túi cùng bàng quang-trực tràng hay trực tràng-tử cung tương ứng.