Theo Aristotle, bản thể là gì?

Chia sẻ

Dẫn nhập

Bản thể là một định nghĩa rất lớn trong hành trình dài tăng trưởng của triết học, do đó để hoàn toàn có thể hiểu cách thống suốt về bản thể trong toàn bộ hành trình tăng trưởng triết học là một khu công trình vô cùng lớn. Trong khoanh vùng phạm vi đề ra : “ định nghĩa bản thể theo Aristotle ” bài viết chỉ tìm về với nguồn tìm hiểu thêm ngang qua tác phẩm của Aristotle cũng như những tài liệu giúp hiểu hơn về định nghĩa bản thể. Qua những phần : bản thể trong Phạm Trù và bản thể trong Siêu Hình học ; kỳ vọng sẽ làm lộ ra chân dung của bản thể .

I. Quy định sử dụng từ ngữ

Sau quy trình khám phá tài liệu về việc sử dụng những thuật ngữ tiếng việt đặc biệt quan trọng nơi một bài từ điển Anh – Việt, tôi nhận thấy rằng việc biên dịch những từ ngữ chưa được thống nhất ( ví dụ : bản thể – substance cũng hoàn toàn có thể dịch là being ). Bởi thế, thiết tưởng rằng để thống nhất việc dùng những thuật ngữ trong bài viết thì cần phải lao lý những từ ngữ được sử dụng trong bài nhằm mục đích tránh thực trạng mơ hồ về nghĩa từ được sử dụng :

• Substance : bản thể

• Being : hữu thể, thực thể hoặc hiện thể

• Matter : chất thể hoặc vật chất

• Form : hình thể hoặc hình thức

II. Khái quát về bản thể trước thời Aristotle

Trước khi hoàn toàn có thể tìm hiểu và khám phá về bản thể của Aristotle, thiết tưởng cần phải hiểu đôi chút về nền tảng đã được kiến thiết xây dựng trước đó, để hoàn toàn có thể có cái nhìn rõ ràng hơn về cái bản thể mà Aristotle đã kiến thiết xây dựng .Có thể nói, những nhà triết học thời tiền Socrate đã cố gắng nỗ lực đưa ra ý niệm về bản thể như là cái hữu thể của thiên hà, bản thể đó hiện hữu nơi vật tư ( stuff ) cơ bản để cấu thành nên thiên hà, nghĩa là họ nỗ lực xác lập bản thể của ngoài hành tinh ngang qua việc xác lập vật chất cơ bản tạo thành ngoài hành tinh. Như với Thales, nước là nguyên tắc của mọi thứ ; Anaximenes cho rằng mọi thứ được hình thành là nhờ không khí ; với Anaximander lại cho rằng chính từ nóng – lạnh đã sinh ra toàn bộ những vật tư cơ bản ( nước, đất, không khí và lửa ) là tác nhân cơ bản của mọi thứ ; còn những nhà nguyên tử ( atomists ) lại gọi những vật tư cơ bản để hình thành nên thực chất ngoài hành tinh là những nguyên tử ( atoms ) .Đối lại tổng thể những nguyên tắc xác lập nên quốc tế của những nhà tự nhiên và nguyên tử học, Plato lý giải cho tất cả chúng ta rằng : mọi thứ tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tri nhận được chỉ là một bản sao của một Hình Thể tuyệt vời và hoàn hảo nhất ( Form ) mà thôi. Những Hình Thể không là những bản thể hiện hữu trong vật tư đơn cử nhưng nó vượt ra ngoài tổng thể những ý niệm về một hình thể đơn cử được cấu thành bằng vật tư, tức là Hình Thể tuyệt đối bao quát tổng thể những chất thể mà tất cả chúng ta thấy được ngang qua những hình thể đơn cử. Nói cách khác, Hình Thể tuyệt vời và hoàn hảo nhất là nguyên tắc hay mục tiêu tối thượng của tổng thể những cấu trúc được tác thành nơi bản thể. Như thế, Hình Thể của Plato được coi là cái “ Hoàn Hảo ” mà nơi đó mọi thứ hiện hữu đơn cử chỉ diễn đạt một phần nào đó cái nó thôi .

III. Theo Aristole, bản thể là gì?

Theo Aristotle, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tìm thấy hai nguồn chính mà ông đề cập về bản thể : đó là nơi những Phạm trù ( categories ) và Siêu Hình học cuốn VII .

1. Bản thể trong các Phạm trù (Categories)

Trong những Phạm trù của Aristotle, bản thể hoàn toàn có thể được diễn đạt dưới hai dạng sau : bản thể đệ nhất ( primary substance ) và bản thể đệ nhị ( secondary substance ). [ 1 ]

a. Bản thể đệ nhất (primary substance)[2]

Bản thể đệ nhất được tri nhận như thể một đối thể riêng không liên quan gì đến nhau ( individual object ), nó độc lạ trọn vẹn với những đối thể khác ngay cả với bản thể thụ thuộc. Ví dụ : Nguyễn Anh Huy là một người vừa hát hay vừa to, cao, đẹp trai. Nguyễn Anh Huy là bản thể đệ nhất ; “ người ” là bản thể đệ nhị ; còn tổng thể những thuộc tính hoàn toàn có thể diễn đạt về anh ta như to, cao, đẹp trai, … là những thuộc tính của anh ta nhưng chúng không phải là bản thể đệ nhị của anh ta. Ở đây, Aristotle phân biệt cho tất cả chúng ta hai loại thuộc tính : “ của đối thể – of object ” và “ trong đối thể – in object ”. Bản thể đệ nhị : người, động vật hoang dã là “ của đối thể ” vì khi nói đến người hoặc động vật hoang dã thì đã bao lấy hàng loạt anh ta ( tất cả chúng ta sẽ bàn đến trong phần sau ) ; còn khi nói đến thuộc tính : to, cao, đẹp trai là cách để diễn đạt về cái “ trong đối thể ” tức là cái to, cao, đẹp trai, … đó chỉ là một vài thuộc tính được lấy ra từ cái tổng thể và toàn diện của anh ta mà thôi, tức là những thuộc tính này chỉ sống sót khi được gắn với một đối thể đơn cử hay nói cách khác đối thể đơn cử này chiếm hữu những thuộc tính này. Những thuộc tính này tự nó hoàn toàn có thể đổi khác nhưng không làm đổi khác chủ thể. Ví dụ ở phần trên cho ta thấy rằng, mặc dầu giờ đây những thuộc tính to, cao, đẹp trai, … biến hóa thành gầy, xấu trai, … nhưng chung quy lại đó vẫn là Nguyễn Anh Huy dù có đổi khác về diện mạo thậm chí còn mấtđi một vài thuộc tính. Như thế, nếu tất cả chúng ta phân biệt được tổng thể những thuộc tính bên trong bản thể thì tất cả chúng ta hoàn toàn có thể đi đến điểm khởi nguồn của bản thể tức là cái làm cho bản thể hiện hữu hoặc không hiện hữu. Về điểm này hoàn toàn có thể được Aristotle lý giải như sau : nếu bản thể đã không sống sót trong chính nó thì nó cũng không hề sống sót trong một bản thể khác ; nghĩa là sẽ không có bản thể nếu không sống sót bất kể một thuộc tính nào của nó .Nói tóm lại, bản thể đệ nhất là bản thể đơn cử, nó được xác lập nhờ vào chính sự sống sót và hiện hữu của chính nó, nghĩa là khi đã xác lập sự sống sót ( existence ) của Nguyễn Anh Huy này thì bản thể Nguyễn Anh Huy đã hiện hữu ( being ) .

b. Bản thể đệ nhị (secondary substance)

Như đã được khai mở ở phần bản thể đệ nhất, bản thể đệ nhị là tập hợp những bản thể đệ nhất hay nói cách khác, bản thể đệ nhị là những loài ( species ) tiềm ẩn những bản thể đệ nhất và còn thêm cả những loài khác vào nữa ; tức là bản thể không còn ở trong khoanh vùng phạm vi của một chủ thể đơn cử mà hiện hữu trong một chủ thể phổ quát tức là chủ thể có nhiều thành viên cùng có những thuộc tính giống nhau. [ 3 ] Ví dụ động vật hoang dã gồm nhiều loài như người, chó, gà, … ; trong loài chó có nhiều thành viên chó đơn cử. Nói đến đây, tất cả chúng ta dễ đi đến một thái độ hoài nghi rằng : làm thế nào để hiểu bản thể đệ nhị còn được cho là bản thể khi mà so với Aristotle, một bản thể phải mang toàn vẹn cả hình thể và chất thể. Ở điểm này Aristotle sẽ lý giải [ 4 ], tất cả chúng ta có một loài đơn cử tức là tất cả chúng ta có một bản thể đơn cử, nghĩa là một loài đơn cử thì sẽ có hình thể và chất thể của loài đó chỉ có điều là cái hình thể và chất thể này ở Lever lớn hơn và phổ quát hơn so với bản thể đơn lẻ. Ví dụ khi tất cả chúng ta nói đến bản thể động vật hoang dã thì chắc rằng là chúng sẽ khác với bản thể thực vật hoặc khoáng vật .

c. Tính duy nhất của bản thể[5]

Sau khi tất cả chúng ta làm một cuộc mày mò về bản thể đệ nhất và bản thể đệ nhị, tất cả chúng ta tuyệt đối không hề suy tưởng rằng trong một bản thể có hai loại bản thể trong một chủ thể. Bởi lẽ, tất cả chúng ta biết được rằng đặc thù phổ quát của mọi bản thể thì không thể nào được trình diễn bên trong một chủ thể, cũng như bản thể đệ nhất không hề miêu tả được chủ thể theo nghĩa bản thể đệ nhị nhưng chỉ miêu tả một phần của nó mà thôi. Như thế, một bản thể được trình diễn trong một chủ thể mang hàng loạt chính tổng thể những thuộc tính cũng như đặc thù thuộc về nó, nghĩa là khi nói về một bản thể đơn cử thì tự nó không trộn lẫn với bất kỳ bản thể nào khác. Như thế, tất cả chúng ta tri nhận một đối thể hiện diện đơn cử là bản thể thì điều quan trọng là xác lập tính “ này ” của bản thể ; chính trong tính “ này ” mà bản thể đó sống sót cách duy nhất. Đặc tính “ này ” của bản thể thì rất phong phú ; ví dụ : Nguyễn Anh Huy là loài người ; loài người là động vật hoang dã ; động vật hoang dã là sinh vật có sinh khí ; …. Thì ở đây, tất cả chúng ta có nhiều bản thể khác nhau : bản thể Nguyễn Anh Huy ; bản thể loài người ; bản thể động vật hoang dã ; … .

2. Bản thể trong Siêu Hình học (Metaphisics)

Trong phần này chúng ta sẽ làm rõ về tầm quan trọng của chất thể và hình thể trong việc hình thành nên bản thể theo lối nhìn của Aristotle, vì chúng giúp ta trả lời hai câu hỏi cơ bản liên quan đến hình thể và chất thể như: loại đối thể này là gì? cái này được làm bằng gì? Đồng thời, việc đối chiếu với Plato giúp ta có thể hiểu hơn về mối tương quan giữa hình thể và chất thể mà Aristotle đã phát triển trong bản thể.

Tương quan giữa hình thức và chất thể[6]

Với Aristotle trong trong thực tiễn, có lẽ rằng tất cả chúng ta không khi nào thấy sống sót chất thể mà không có hình thể, hay hình thể mà không có chất thể ; nghĩa là khi ta gặp thấy một sự vật thì phải qua cả hình thể và chất thể thì tất cả chúng ta mới có năng lực để tri nhận nó như nó là. Mọi sự vật sống sót đều ngang qua một thể thống nhất của vật chất và hình thức mà tất cả chúng ta gọi là bản thể. Do đó, bản thể là một hỗn hợp của chất thể và hình thể .Quay lại với Plato, tổng thể những sự vật tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tri nhận được nơi chất thể chỉ là những bộc lộ hay những ánh xạ của cái Hình Thể tuyệt vời và hoàn hảo nhất mà thôi. Tức là, có một cái gọi là Hình Thể hoàn hảo nhất này sống sót vĩnh cửu tách biệt khỏi quốc tế vật chất ; mà từ Hình Thể tuyệt vời đó mọi bản thể được tạo thành ; hay nói cách khác, chất thể mà ta tri nhận được qua sự vật đơn cử chỉ tham gia vào cái Hình Thể hoàn hảo nhất mà thôi .Như thế, Aristotle bác bỏ khái niệm của Plato, khi mà hình thể của ông sống sót khác biệt với chất thể. Tuy nhiên, tất cả chúng ta cũng thấy Aristotle có đồng thuận nhất định với Plato về khái niệm phổ quát vì nếu không sẽ không có cách nào để nói mọi thành viên ( loài ) của một loại sự vật đặc trưng nào đó nơi chất thể. Điều làm cho nhận thức về loài được coi là thích hợp với bản thể. Do đó, những bản thể về loài này không chỉ là những suy tưởng của trí khôn, mà chúng có thực tại khách quan ; nghĩa là bản thể về loài không nằm ở đâu khác nhưng mà sống sót trong chính những chất thể đặc trưng. Điều này không có nghĩa là Aristotle chấp thuận đồng ý trọn vẹn với cách mà Plato lý giải về hình thể phổ quát ; vì Aristotle giả định rằng : nếu những hình thể phổ quát sống sót riêng không liên quan gì đến nhau thì mục tiêu của nó là gì ? Thêm vào đó, nếu những hình thể theo Plato là bất di dịch, thì Aristotle cho rằng chúng không hề giúp tất cả chúng ta biết được về những sự vật như tất cả chúng ta biết trong thực tiễn. Khi mà tất cả chúng ta thấy được hình thể đơn cử trong trong thực tiễn luôn đầy hoạt động ; ví dụ một cái ghế ngày hôm qua tất cả chúng ta tri nhận nó với bốn chân nhưng giờ đây tất cả chúng ta lại tri nhận cái ghế này có ba chân. Bên cạnh đó, nếu hình thể chỉ là những ý niệm phi vật thể như lý giải của Plato, thì tất cả chúng ta không hề lý giải được những sự vật được tất cả chúng ta tri nhận qua những giác quan của tất cả chúng ta. Lại nữa, những hình thể phi vật chất thì làm thế nào hoàn toàn có thể đối sánh tương quan với một sự vật đơn cử ? Như thế, lý giải về những sự vật tham gia vào những Hình thức tuyệt vời như thế là không thích đáng. Bởi thế, khi tất cả chúng ta dùng những từ chất thể và hình thể để diễn đạt về một sự vật đặc trưng, có vẻ như tất cả chúng ta nghĩ đến sự phân biệt giữa cái cấu trúc nên sự vật và cái mà nhờ đó sự vật đó cấu trúc nên. Sự phân biệt này dẫn lý trí tất cả chúng ta đến giả thiết rằng cái cấu trúc nên chất thể là vật tư, chất thể này sống sót trong một thực trạng cơ bản không hình thù của vật tư cho tới khi hình thể đi vào và cấu trúc nên một sự vật. Nhưng với Aristotle thì cách hiểu này là vô lý vì khi tách hình thể và chất thể ra riêng không liên quan gì đến nhau như thế sự vật sẽ không sống sót trong quốc tế thực tại của tất cả chúng ta, hay nói cách khác thì sự tách biệt của hình thể và chất thể so với một sự vật sẽ không nằm trong khoanh vùng phạm vi nhận thức của tất cả chúng ta, chúng phải luôn phối hợp với nhau để cấu thành “ hình thể vật chất ” của một bản thể đơn cử [ 7 ]. Ví dụ [ 8 ] tất cả chúng ta có một cục đất sét, tất cả chúng ta muốn nặm nó thành một con trâu thì ngay trong chính cục đất sét đó, nó được tất cả chúng ta tri nhận là một con trâu theo phương pháp của tất cả chúng ta ; và tất cả chúng ta sẽ thao tác với cục đất sét để tạo ra hình thù được tất cả chúng ta tri nhận. Như thế, một con trâu bằng đất sét sống sót với một hình thể được tri nhận trong chính chất thể đất sét đó rồi thì mới có con trâu bằng đất sét sau quy trình nhào lặn và nếu hình thể được tri nhận không hiện hữu nơi cục đất thì cũng chẳng có con trâu đất sét. Điều này không có nghĩa là khi tách rời hình thể và chất thể ra thì con trâu không sống sót theo nghĩa chất thể và vật thể lúc này ở trạng thái tách rời. Vì nếu tất cả chúng ta không có một ý muốn nhìn cục đất ở trong hình thể một con trâu thì cục đất vẫn sống sót được tất cả chúng ta tri nhận về hình thể và chất thể như nó đang là ; Nói đến đây, hoàn toàn có thể sẽ dẫn đưa tất cả chúng ta đến câu hỏi : làm thế nào để một vật hoàn toàn có thể trở thành một sự vật khác được, đâu là nguyên do của sự đổi khác đó ; nhưng thiết tưởng không cần bàn thêm về yếu tố này mà chỉ cần làm rõ quan điểm của Aristotle về sự phối hợp của hình thể và chất thể này luôn có một ý muốn hay mục tiêu nội tại chuyển hóa vật chất từ tiềm thể sang hiện thể, ở đây không ý nói tiềm thể như là một dạng thức chỉ là chất thể hoặc hình thể tách biệt, mà tiềm thể tự thân đã gồm có hình thể và chất thể rồi ; nhưng khi ngang qua một ý muốn, mục tiêu khác chúng sẽ trở thành một hiện thể sống sót ( hay một tiềm thể khác với một chất thể và hình thể khác ). Như thế, khi truy cho cùng của nguyên tắc mục tiêu này Aristotle phải nhìn nhận rằng : ý muốn và mục tiêu chính yếu trong vạn vật đến từ Thượng Đế, thực tại tối thượng, thuần nhất ( pure form ) siêu hình, phi vật chất, viên mãn, vĩnh hằng và thuần nhất ; Ngài là thực thể tuyệt đối độc lập và hoàn hỏa không cần đến quy trình quá trình tự nhận thức ; nhưng chính Ngài lại là nguyên tắc và động lực thôi thúc cho quá trình tự nhận thức và hiện thực hóa trong sự vật. [ 9 ]Như thế, chung cuộc thì bản thể của Aristotle có nhiều điểm tương đương với Plato, khi mà Plato thiết kế xây dựng về một cái Hình Thể tuyệt vời không biến hóa san sẻ một phần của nó cho những sự vật đơn cử ; thì Aristotle thiết kế xây dựng về một Thượng Đế viên mãn thuần nhất tuyệt đối, san sẻ nguyên tắc của quá trình tự nhận thức và hiện thực hóa của bản thể. Quả thế, quá trình tự nhận thức và hiện thực hóa này của một sự vật luôn là một quy trình có sự song hành của chất thể và hình thể không hề tách rời nơi bản thể sống sót ; tức là khi một bản thể đơn cử sống sót thì luôn có sự hiện hữu của chất thể và hình thể .

Kết luận

Hai phần điều tra và nghiên cứu trên đây giúp ta có một định nghĩa khái quát nhất về bản thể theo Aristotle : bản thể là một hữu thể độc lập và duy nhất luôn có sự hiện hữu của cả chất thể lẫn hình thể. Tuy nhiên, những loại bản thể rất phong phú, chỉ cần khi tính “ này ” của một sự vật được sống sót trong quốc tế thực là khi đó bản thể cũng hiện hữu .

Hà Quốc Huy

Học viên Triết IHọc Viện Thánh Giuse – Dòng Tên

Tài liệu tham khảo

1. McKeon, Richard, The basic Works of Aristotle. New York, Random House, 1941 .

2. Anagnostopoulos, Georgios, A Companion to Aristotle. UK.Wiley – Blackwell, 2009 .

3. Ross, Sir David, Aristotle, sixth edition. USA, Routledge, 1995 .

4. Sahakan, William, and Mabel L. Sahakan, Tư Tưởng của những Triết Gia Vĩ Đại, Lâm Thiện Thanh và Lâm Duy Chân. trans. Tp. Hồ Chí Minh : TP Hồ Chí Minh, 2001 .

5. Stumpf, Samuel Enoch, Lịch Sử Triết Học và Các Luận Đề, Đỗ Văn Thuấn và Lưu Văn Hy. trans. Hà Nôi : NXB Lao Động, 2004 .

6. Wedin, Michael V., Aristotle’s Theory of Substance, USA : Oxfort University, 2000 .

7. Grondin, Jean, Introduction a la Metaphysisque, ? trans. ? : Universite de Montreal, 2004 .

8. Quân, Đặng Phùng, Triết Học Aristotle, TP HCM : Đêm Trắng, 1969 .

[ 1 ] cf. Georgios Anagnostopoulos, A Companion to Aristotle, ( wiley – Blackwell, 2009 ), pp. 197 – 212 .[ 2 ] cf. Sir David Ross, Aristotle, sixth edition, ( USA, Routledge, 1995 ), pp. 172 – 174[ 3 ] cf. Georgios Anagnostopoulos, A Companion to Aristotle ( UK : Wiley – Blackwell, 2009 ), pp. 199 – 200 .[ 4 ] cf. Richard McKeon, The basic Works of Aristotle ( Thành Phố New York, Random House, 1941 ), Categoriaes, Book V, chapter 2 b, 10-15 .[ 5 ] ibid. Chapter 12 .

[6] cf. Sir David Ross, Aristotle, sixth edition (USA: Routledge, 1995), pp.174 – 180.

[ 7 ] cf. William S.Sahakan, Mabel L. Sahakan, Tư Tưởng của những Triết Gia Vĩ Đại, Lâm Thiện Thanh và Lâm Duy Chân. Trans ( Tp. HCM : TP Hồ Chí Minh, 2001 ), p. 190 .[ 8 ] cf. Samuel Enoch Stumpf, Lịch Sử Triết Học và Các Luận Đề, Đỗ Văn Thuấn và Lưu Văn Hy. trans ( TP. Hà Nội : NXB Lao Động, 2004 ), p. 79 .[ 9 ] cf. William S.Sahakan, Mabel L. Sahakan, Tư Tưởng của những Triết Gia Vĩ Đại, Lâm Thiện Thanh và Lâm Duy Chân. trans ( Tp. HCM : TP Hồ Chí Minh, 2001 ), pp. 191 – 192 .

Source: https://trangdahieuqua.com
Category: Làm đẹp